HDP Mersin Milletvekili Dr. Rıdvan Turan, Toprak Mahsulleri Ofisi’nin (TMO) Kuzey Suriye’den tahıl ürünleri alınmasını meclis gündemine taşıdı.
HDP Mersin Milletvekili Dr. Rıdvan Turan, “Türkiye, 2018’de Afrin’e, 2019’da da Kuzey Suriye’de bulunan Girê Spî ve Serêkaniyê kentlerine “toprak bütünlüğü, güvenli bölge” adı altında girerek bölgede hâkim güç olmaya çalışmaktadır. Türkiye başka bir ülkenin topraklarına girerek sınır ihlali yapmakta, Türkiye’nin işgal ettiği bölgelerde yaşayan insanlar topraklarından edilerek göç etmek zorunda kalmaktadır. Onların yerine bölgeye ÖSO çeteleri yerleştirilmekte ve bu çeteler hemen herşeyi talan etmektedir. Bunun yanında buralarda bulunan tarım ürünleri uluslararası mevzuata uygun olmayan bir şekilde Türkiye’ye getirilmektedir. Hukuksuzlukla birlikte bölgede yaşayan halkın ürettiği tarım ürünlerine, ekonomik kazanımlara “ithalat” adı altında el koyulmaktadır. Bunun adı talandır, gasptır!" dedi.
"20 bin ton hububat"
"Son olarak, Toprak Mahsulleri Ofisi (TMO) Urfa Merkez Şube Müdürlüğü tarafından Gırê Spi’den Türkiye’ye 20 bin ton hububatın getirileceği ve TMO’nun Urfa Merkez Şube Müdürlüğü’ne bağlı depolara taşınacağı haberleri çıktı. Soruyorum: TMO, Kuzey ve Doğu Suriye’den göç eden halkın ürünlerini kimden ve nasıl alıyor? Türkiye başka bir ülkenin egemenliğindeki topraklardan hangi uluslararası hukukla veya sözleşmeyle buğdayı Türkiye’ye taşıyacaktır? Açıklayın!” diyen Turan konuyla ilgili TBMM Başkanlığı’na araştırma önergesi verdi.
“Türkiye’nin Kuzey Suriye’ye girmesinin ardından, bölge halkının ürettiği başta zeytin ve hububat olmak üzere tonlarca tarım ürünü Türkiye’ye getirilmiştir. Ancak Kuzey Suriye’den getirilen tarım ürünlerinin ÖSO tarafından gasp edilerek getirildiğine yönelik ciddi emareler bulunmaktadır. Bu nedenle bahsi geçen tarım ürünlerinin ÖSO çeteleri tarafından yağma edilen ürünler olup olmadığının araştırılması elzemdir. Kuzey Suriye’den getirilen ürünlerin kimlere ait olduğu, yasal yollarla getirilip getirilmediğinin ayrıntılı bir şekilde bilinmesi amacıyla” meclis araştırması açılması için talepte bulunan Turan, gerekçe olarak ise şunları belirtti:
“Geçtiğimiz yıllarda Afrin’den Türkiye’ye getirilen zeytinler kamuoyunda yer almıştı. Önceki hafta ise Toprak Mahsulleri Ofisi’nin (TMO) Kuzey Doğu Suriye’den tahıl ürünleri alımı yapacağı tekrar gündem oldu. Ticaret Bakanlığı, Kuzey Suriye’den gelen tarım ürünlerinin hangi yollarla Türkiye’ye getirildiğine dair kamuoyuna bir açıklama yapmamıştır. Bu ürünlerin yasal yollarla gelip gelmediği bilinmemektedir. Kamuoyunda, bahsedilen tarım ürünlerinin ÖSO çeteleri tarafından “ganimet” adı altında yerel halktan alınan ürünler olduğu iddiası yer almaktadır. Bu ürünlerle ilgili olarak Türkiye’de üretilmiş gibi prosedürler işletilmektedir. Türkiye’deki ürünler için ihale açılıyormuş gibi her bir aşamanın prosedürlere uygun biçimde yapıldığına dair bir meşrulaştırma yöntemi söz konusudur. Ancak ürünlerin hangi yollarla, kimlerden alındığı belli değildir.
"Pek çok soru cevapsız"
Ürün sahiplerinin kimler olduğu ve ürünlerinin kendi rızalarıyla mı yoksa baskıyla mı Türkiye’ye getirildiği, prosedürlerin uluslararası hukuka uygun olup olmadığı gibi pek çok soru cevapsız kalmakta ve kamuoyunda bu yönde tepkiler yer almaktadır. Buna rağmen Kuzey Suriye’den periyodik aralıklarla tarım ürünlerinin Türkiye’ye getirilmesine devam edilmektedir. TMO Kuzey Doğu Suriye’nin Tel-Abyad ve Gre Spi kentlerinden 20 bin ton tahıl ürünü alacaktır. Bu ürünlerin Şanlıurfa’ya taşınması için yapılan ihale sonucunda 3 Ocak 2020 tarihinde ÖZ-DUY uluslararası taşımacılık şirketiyle sözleşme imzalanmıştır.
Sözleşmeye göre 30 Haziran’a kadar 20 bin ton tahıl ürünü TMO’nun Şanlıurfa Merkez Şube Müdürlüğü’ne bağlı depolara taşınacaktır. Konuya ilişkin basına demeç veren TMO Genel Müdürü Ahmet Güldal, Kuzey Suriye’den 20 bin ton arpanın TMO tarafından alındığını doğrulamıştır. Ahmet Güldal açıklamasının devamında Kuzey Suriye’den getirilen ürünler için yapılan işlemlerin meşru olduğunu ve “Türkiye’nin kontrolünde olan yerlerden zeytinyağı alımı için Tarım Kredi Kooperatifleri’ne, hububat ürünleri için Toprak Mahsulleri Ofisi’ne yetki verildiğini” belirtmiştir. Bu yetki 16 0cak 2019’da Cumhurbaşkanlığının 649 numaralı kararı ile 1 milyon ton gümrüksüz hububat alma yetkisi olup, 15 Aralık 2019 tarihinde 500 bin ton daha arttırılmıştır.
Ahmet Gürdal’ın açıklaması, bir itiraf niteliğindedir. Eğer Ahmet Gürdal’ın ifade ettiği gibi 649 numaralı karar, Türkiye’nin işgal ettiği yerlerdeki tarım ürünlerine gümrük vergisi ödememek için çıkartılmış bir karar ise bunun bir tek açıklaması olabilir. Tarım ürünlerinden daha fazla kâr elde etmek için çıkartılmış bir karardır. Çünkü Kuzey Suriye’den getirilen ürünlerin nasıl bir ticari anlaşmayla yapıldığına dair belirsizlikler ortadayken TMO’ya verilen gümrüksüz tahıl alım yetkisiyle, devletin kendi içinden vergi kaçırması gibi bir uygulama ile karşı karşıyayız. Başka bir ülkenin topraklarındaki tarım ürünlerinin hiçbir hukuki dayanak olmadan çıkartılan kararnamelerle Türkiye’ye getirilmesi bu duruma meşruiyet kazandırmaz. Dolayısıyla getirilen veya getirilecek ürünlerin nasıl ve hangi tür ilişkilerle elde edildiğinin araştırılması ve bu konudaki soru işaretlerinin giderilmesi gerekmektedir. Aksi halde evrensel hukuka göre yapılan uygulamaların bir suç teşkil ettiği ortadadır. ”