Saadet Partisi, ESAM ve Kent Araştırmaları Enstitüsü işbirliğiyle düzenlenen EYT Çalıştayı’nın sonuç bildirgesi kamuoyuyla paylaşıldı. Emeklilikte Yaşa Takılanlar’ın (EYT) emekli olma taleplerinin detaylıca irdelendiği sonuç bildirgesinde EYT sorununun çözümü beş başlık altında özetlendi.
EYT sorununun bugünün sorunu olduğunun belirtildiği bildirgede, “Bugün 1999 öncesi işe girenler için oluşan sorun, yarın 1999 sonrası işe girenler için de ortaya çıkacaktır. Çözüm üretirken sistemi düzeltmeye; kurumların, iş dünyasının ve çalışanların kaygıları ortadan kaldırılmaya çalışılmalıdır. Kurumların kaygısı, sosyal güvenlik sistemindeki açıklardan dolayı yeni düzenlemelerle emeklilik sistemi sürdürülemeyecek bir durumda” ifadelerine yer verildi.
Emeklilikte Yaşa Takılanlar (EYT) Çalıştayı sonuç bildirgesi yayınlandı. Saadet Partisi, ESAM ve Kent Araştırmaları Enstitüsü işbirliğiyle alanında uzman akademisyen, bürokrat, siyasi parti temsilcisi ve STK yöneticilerinin katılımıyla gerçekleştirilen EYT Çalıştayı’nın sonuç bildirgesinde EYT’ye ilişkin çözüm yolları sunuluyor. Sorunun etraflıca ele alındığı çalıştayda, Batılı ülkelerin emeklilik yaşları da masaya yatırıldı. Türkiye’de EYT sorununun çıkış nedeninin sorgulandığı bildirgede, bundan sonra atılması gereken adımlar da sıralandı.
EYT’LİLER NEDEN TALEP EDİYOR?
Emeklilikte Yaşa Takılanlar’ın emekli olma taleplerinin detaylıca irdelendiği bildirgede, “EYT’lilerin emekli olmak istemelerinin altında ilk sırada işsizlik geliyor. Onu işsizlik maaşı, sağlık, emekli maaşının düşmesi ve ücretlerin düşüklüğü takip ediyor. Çalışma hayatındaki ücretler, çalışanların geçinmesine yetmemektedir. Emekli olup emekli maaşını yan gelir kabul ederek tekrar kayıt dışı veya kayıtlı çalışarak gelirleri artırma düşüncesi emekli olmaya yöneltmektedir” ifadelerine yer verildi.
SİYASİ HESAPLARDAN UZAK DURULMALI
Çözüm önerilerinin sunulduğu sonuç bildirgesinde sosyal güvenlik politikaları üretilirken siyasi hesaplardan uzak durulması gerektiğinin altı çizilerek, “Sosyal güvenlik sistemi çok yönlü boyutları olan bir konudur. Birinin emekli olup toplumun çalışan kesiminin ona bakmak zorunda olduğu bir algıdan uzak olarak değerlendirilmelidir. Bunun için emeklilik sözleşmeleri, toplumsal uzlaşı, anayasal haklar, toplumsal refah, kerim devlet gibi ülkenin daha müreffeh bir gelecek için varlığını ortaya koyduğu nosyonlarla hareket edilmelidir. Bu minvalde sosyal güvenlikte devletin en büyük gücü garantör olmasından ileri gelmektedir. Mevcut durumda sosyal güvenlik açıkları yalnızca emekli aylığı ile ilişkilendirilerek belli bir kesimin sırtına yüklenmemelidir. Özerk kimliği ile özgün politikalar üretebilen bir Sosyal Güvenlik Kurumu yapısı oluşturulmalıdır. Kayıt dışı istihdamla mücadele edilirken sigorta prim oranlarının ödenebilir seviyelere getirilerek prim tahsilât oranları artırılmalıdır” denildi.
EYT BUGÜNÜN SORUNU!
EYT sorununun bugünün sorunu olduğunun belirtildiği bildirgede, şunlar kaydedildi: “Bugün 1999 öncesi işe girenler için oluşan sorun, yarın 1999 sonrası işe girenler içinde ortaya çıkacaktır. Çözüm üretirken sistemi düzeltmeye; kurumların, iş dünyasının ve çalışanların kaygıları ortadan kaldırılmaya çalışılmalıdır. Kurumların kaygısı, sosyal güvenlik sistemindeki açıklardan dolayı yeni düzenlemelerle emeklilik sisteminin sürdürülemeyecek bir duruma gelmesi; iş dünyasının kaygısı, maliyetli ve performansı düşük yaşlı iş gücü; çalışanların kaygısı ise işsizlik ve herhangi bir gelirden yoksun kalmadır. Neticede bugün ortaya çıkan EYT sorununa ve EYT’lilerin neden emekli olmak istemlerine doğru bir yaklaşım getirilmelidir.”
Sonuç bildirgesinde EYT sorununun çözüm yolları beş başlık altında özetlendi.
EYT’LİLER İÇİN SAĞLIK
Başta EYT olmak üzere ‘50+’ yaşı ve 3 ay işsiz olanlardan gelir testine gitmeksizin genel sağlık sigortası primi alınmamalıdır. Bu konudaki mağduriyetler giderilmelidir.
EYT’LİLER İÇİN İSTİHDAM TEŞVİKİ
Başta EYT’liler olmak üzere ‘50+’ yaşı olanlardan son 3 ay işsiz olanları çalıştıran işverenlerden, işçiler için ödenen işveren payından indirim yapılmalı veya yalnızca genel sağlık sigortası primi ve ‘sosyal güvenlik destek primi’ alınmalıdır. Böylelikle maliyet azlığından dolayı işçinin çalışma süresi daha uzun olacak ve işveren de teşvik edilmiş olunacaktır.
Başta EYT olmak üzere ‘50+’ yaşı olan işçilerin ücretlerinden kesilen gelir vergisinde indirime gidilebilir veya gelir vergisi tamamen kaldırılabilir. Böylelikle alım gücü artan işçi daha fazla çalışmak isteyecektir.
EMEKLİLİK MAAŞI VE ARTIRMA TEŞVİKİ
Başta EYT olmak üzere “50+” yaşı olanların emeklilik maaşı; çalıştıkça, sosyal güvenlik sistemine daha uzun süre prim ödeyen sigortalıların aylık bağlama oranları gün sayısı yükseldikçe artışa bağlı olarak kademeli şekilde artırılmalıdır.
ERKEN EMEKLİLİK TERCİHİ
Mevcut sosyal güvenlik uygulamaları katılaştırılmak yerine, rasyonel yumuşatmalarla esnek hale getirerek yine de emeklilik talebinde bulunan yaşından önce emekli olmak isteyenlere; nispi şekilde yaş tahdidine bağlı olarak emekli aylığında yıla bağlı azaltma yapılarak bu imkân tanınabilir olmalıdır.