29.05.2024, 17:40

Zeki Erginbay’ın katledilişinin 47 yılı: Düşmüş sanki erguvanlar içinde

“Dün gece seyrine gömdüm

cerenim

Kızlar ne kadar çok

seviyorlarmış ki seni

Mosmor olmuş gülyazı

bedenin.

Mosmor olmuş gülyazı

bedenin.

Düşmüş sanki erguvanlar içinde

En genç burcu yıldızlardan

bir kalenin…”

(Can Yücel’in yakın arkadaşı Zeki için yazdığı şiirden bir kesit)

Bir haber gidiyor yakınlarına ve sır oluyorsun. İktidarların sistematik olarak uyguladığı cezasızlık politikasının kurbanı. Yüz yüze kavga etmeyip, hasmını arkadan hançerlemenin politik adı: Faili Meçhul…

Karslı bir ailenin çocuğu olarak 1948 yılında İstanbul’da dünyaya geldi Zeki. Tüm dünyayı etkisi altına alan ‘68 kuşağının müstesna bireylerinden biri. Cephe sempatizanı bir İTÜ öğrencisi…

’71 Muhtırası sonrası tutuklandı. Sağmalcılar, Davutpaşa, Selimiye ve Maltepe cezaevlerinde kaldı. ’74 affıyla cezaevinden çıkan Zeki öğrenciliğe ve devrimciliğe kaldığı yerden devam etti. Dönemin yaygın gençlik örgütlenmelerinden biri olan GSB’nin (Genç Sosyalistler Birliği) oluşum süreci içinde yer alan Zeki’nin esas yöneldiği alan ise sınıf çalışmasıydı. Teknik elemanların sendikalaşması mücadelesinde önemli çabaları oldu. Nisan 1976’da İnşaat Mühendisleri Odası (İMO) İstanbul Şubesi tarafından 88. sayısı yayımlanacak olan Teknik Güç Dergisi’nin yazı işleri müdürlüğüne getirildi. Zeki’nin yazı işleri müdürü olmasıyla birlikte Teknik Güç’teki çizgi değişikliği sınıf mücadelesi ekseninde derinleşti.

1974’ten sonra tekrar yükselmeye başlayan devrimci dalga meslek odalarında da etkisini göstermeye başladı. TMMOB’de Teoman Öztürk’le temsil edilen politik çizginin mücadelesi, “mühendislerin sorunları halkın sorunlarından ayrı olarak çözülemez” ilkesi rehberliğinde sürdürüldü. Bu tarih ve ilke ile TMMOB ezilenlerin yanında yer almaya başladı. Bu muhaliflik, TMMOB’nin devletin adeta hasım saydığı bir örgüt olarak görülmesine neden oldu. Zeki de TMMOB içinde faaliyet sürdüren en yetenekli sosyalist kadrolardan biriydi.

TİP, Parti-Cephe/Dev-Genç ve GSB süreçlerinin sonunda bir grup arkadaşıyla birlikte dönemin önemli siyasal gruplarından biri olan Kurtuluş’a katıldı.

Kurtuluş’un politik tezlerinin oluşumuna doğrudan katkısı olan Zeki Erginbay’ın “TKP Üzerine” isimli çalışması, KSD’nin (Kurtuluş Sosyalist Dergi) Kasım 1976 tarihli altıncı sayısında Kurtuluş imzasıyla yayımlandı.

Mesleği beklemekti ya, babası Bekçi İsmail de bilemezdi

23 Ocak 1977 pazar günü Şişli Osmanbey’de bulunan İMO İstanbul Şubesi’inde yazı işleri müdürü olduğu “Teknik Güç” dergisinin çalışmasını yaparken güpegündüz kaçırıldı Zeki. O günlerde çok tanınmayan, daha sonraki yıllarda ise ülkenin karanlık tarihinin “başrol oyuncuları” olarak hafızalarımıza kazınan isimler tarafından gerçekleştirilmiş olması çok muhtemeldi: Çatlı, Ağca, Kırcı…

İçinde bulunduğu Kurtuluş grubunun sözcülerinden M. Kemal Kaçaroğlu Zeki’nin kaçırışıyla ilgili önemli bir not düşüyor “Kurtuluş Kendini Anlatıyor” kitap dizisinin ikinci cildine:

Nişantaşı’nda Doğan Tarkan’ın evinde İstanbul’un sorunlarını tartıştığımız bir toplantının bitiminden sonra biz, Zeki’yle birlikte ayrıldık evden. İMO Doğan’ın evine yakındı zaten ben de başka bir yere geçecektim. Halaskargazi’ye doğru Zeki’yle yürürken “Bugünlerde arkamda bazı şeyler hissediyorum, sanki takip ediliyormuşum gibi bir hava var. Bana silah gönderir misin?” dedi. Bir iki gün içinde ileteceğimi söyledim. Faşistlerin takibi altında olduğu hissiyatı vardı. Kurtuluş’a katılımı sırasında bahsettiğim gibi Zeki’nin hem demokratik kitle örgütlerindeki konumu hem de Teknik Üniversite’deki devrimci gençlik temelindeki faaliyetleri faşistlerin dikkatini çekiyordu. Yanlış hatırlamıyorsam hemen İrfan’a haber gönderdim, İrfan Feriköy bölgesindeydi o sırada ve yine yanlış hatırlamıyorsam ertesi gün öğlen civarında Zeki’nin kaybolduğu haberi geldi. Bu konuşmamızın ertesi günü oldu. (sf.107)

12 gün ulaşılamadı Zeki’ye. Ailesinin, yoldaşlarının bütün çabalarına rağmen.

En dayanılmazı da beklemektir. Bilmediğin, adını koyamadığın, başı sonu belli olmayan bir bekleyiş… Boşlukta asılı kaldığın. Nerden bilirdi Sebile ana; ilk hecesini, ilk adımını, hastalandığında gözünün ferini beklediği evladını bir gün olup da beklemenin nafile olduğu hasretlere yollayacağını. Mesleği beklemekti ya, babası Bekçi İsmail de bilemezdi.

12 gün sonra Zeki’nin cansız bedeni, Ömerli Barajı yakınlarında, vücudunda işkence izleri ve kalbine sıkılmış bir kurşunla bulundu.

“Zeki gerçek bir değerdi”

Katledilişinin ardından İlhan Selçuk şu satırları yazıyordu Zeki için:

Belleğimin ilk anıları Davutpaşa Kışlası’nın tutuklular bölümünde başlıyor. Yıl 1972… Zeki’yi ilk kez orada görmüştüm… Bir köylü durağanlığının bilgeliğiyle, şehir çocuğunun zekâsı buluşmuştu Zeki’de. Gösterişsiz ama özlü bir devrimciydi… Geçmiş yıllarda devrimcilik yollarında patırtı gürültü eden çok kişi gördük. Görevlerini alçak gönüllü bir sessizlikle yerine getirenlere boş verildiği bir dönem yaşandı. Bundan böyle devrimci kesimde değer yargılarının daha sağlıklı oluşması için artık bu konuda özen gösterilmesi gerektiği kanısındayım… Çok şamata yapan nice kişinin 12 Mart sınavlarında sıfır aldığı görüldü. Alçakgönüllü ve sessiz nice kişi kaya gibi çıktı. Ne kırık not alanları kınıyorum ne de kaya gibi duranları göklere çıkarıyorum. Yaşadığımız olaylara insani yönden anlayışla yaklaşmak gerekir. Öylesine uzun bir yol var ki önümüzde, olan-bitenleri hoşgörüyle karşılamak ve izlemek gerekir. Ne var ki bir görevimiz de gerçek değerleri tanımak, sevmek, tanıtmak değil midir? Zeki gerçek bir değerdi.

Zeki Erginbay kısa yaşamının önemli bir kısmını İhtilalci bir sınıf hareketinin yaratılması mücadelesine adamıştı. Dönemin baskıcı politik atmosferi içerisinde hedef olarak seçilmesi bir tesadüf değildi. Adına düzenlenen cenaze töreni, paramparça olan sosyalist hareketi bir araya getirmiş, Dolmabahçe’den başlayıp, Kısıklı’da sona eren uzun bir yürüyüş ile büyük bir miting halini almıştı.

Yorumlar (0)
Puan Durumu
Takımlar O P
1. Galatasaray 23 63
2. Fenerbahçe 23 57
3. Samsunspor 23 46
4. Eyüpspor 23 40
5. Beşiktaş 22 38
6. Göztepe 22 35
7. Başakşehir 23 33
8. Kasımpaşa 23 31
9. Trabzonspor 22 29
10. Gaziantep FK 22 29
11. Alanyaspor 23 28
12. Rizespor 23 27
13. Antalyaspor 23 27
14. Konyaspor 23 24
15. Sivasspor 23 23
16. Kayserispor 22 21
17. Bodrum FK 23 20
18. Hatayspor 23 13
19. A.Demirspor 23 3
Takımlar O P
1. Kocaelispor 25 54
2. Karagümrük 25 46
3. Erzurumspor 25 43
4. Gençlerbirliği 25 43
5. Bandırmaspor 25 40
6. Ahlatçı Çorum FK 25 38
7. Keçiörengücü 25 37
8. İstanbulspor 25 36
9. Ümraniye 25 36
10. Pendikspor 25 36
11. Amed Sportif 25 35
12. Boluspor 25 34
13. Esenler Erokspor 25 34
14. Sakaryaspor 25 34
15. Manisa FK 25 33
16. Igdir FK 25 32
17. Ankaragücü 25 31
18. Şanlıurfaspor 25 29
19. Adanaspor 25 20
20. Yeni Malatyaspor 25 -21
Takımlar O P
1. Liverpool 25 60
2. Arsenal 25 53
3. Nottingham Forest 25 47
4. M.City 25 44
5. Bournemouth 25 43
6. Chelsea 25 43
7. Newcastle 25 41
8. Fulham 25 39
9. Aston Villa 25 38
10. Brighton 25 37
11. Brentford 25 34
12. Tottenham 25 30
13. Crystal Palace 25 30
14. Everton 25 30
15. M. United 25 29
16. West Ham United 25 27
17. Wolves 25 19
18. Ipswich Town 25 17
19. Leicester City 25 17
20. Southampton 25 9
Takımlar O P
1. Barcelona 24 51
2. Real Madrid 24 51
3. Atletico Madrid 24 50
4. Athletic Bilbao 24 45
5. Villarreal 24 41
6. Rayo Vallecano 24 35
7. Mallorca 24 34
8. Real Betis 24 32
9. Osasuna 24 32
10. Girona 24 31
11. Real Sociedad 24 31
12. Sevilla 24 31
13. Getafe 24 30
14. Celta Vigo 24 29
15. Espanyol 24 24
16. Leganes 24 24
17. Las Palmas 24 23
18. Valencia 24 23
19. Deportivo Alaves 24 22
20. Real Valladolid 24 15