"Hükümete göre çıkış ihracat ama AB pazarı için gecikiyor"

CHP Bolu Milletvekili, Ticaret ve Sanayi Komisyonu Üyesi Türker Ateş, “Hükümet büyüme politikasında çark etti. Ekonomide tek çıkış yolu olarak ihracata vurgu yapıyor. Ancak net ihracat (ihracatla ithalatın farkı), büyümeyi aşağıya çekiyor ve pazarlarımızdaki gelişmeler görmezden geliniyor. Önde gelen pazarlarımızdan AB’de ‘sınırda karbon’ düzenlemesi kapsamında yaşanacak kayba karşı, ürünlerimizin taşıdığı karbon emisyonunu vergilendirmede gecikiliyor. Türkiye, kendi Emisyon Ticaret Sistemi’ni kurmazsa karbon vergilerini AB toplayacak. Oysa ulusal sistem ile ihracatçının bu karbon faturası düşebilir” dedi.

Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek’in, açıklanan ekonomik büyüme verisinde iç tüketimde zayıflamayla yatırım ve ihracat tarafında daha dengeli bir görünüme işaret ettiği açıklamasına değinen Ateş, şöyle konuştu:

“AKP hükümeti, yıllardır iç tüketimin pompalanmasıyla vatandaşın borçlandırılması üzerinden kaydedilen büyüme performansıyla övünüyordu.  Şimdilerde hanehalkının azalan harcamalarıyla büyüme kompozisyonunda iyileşme kaydedildiği öne sürülüyor. Bu süreçte altı çizilen ihracat hedeflerine yönelik olarak ise önlem alınmıyor. Türkiye, en büyük ihracat pazarı Avrupa Birliği’ne uyumlu emisyon ticaret sistemini halen kurabilmiş değil.”

TİCARET BAKANLIĞI NET YANITLAR VEREMEDİ

Ateş, “Bir soru önergesiyle Ticaret Bakanı Ömer Bolat’a ülkemizde AB’ye ihracatta karbon fiyatlamasını içerecek Emisyon Ticaret Sistemi’nin (ETS) ne zaman hayata geçirileceğini sorduk. Ancak net bir yanıt alamadık. OVP’de 2024 yılının ilk çeyreği denildi. Oysa AB’de fiyat rekabetçiliğine bu kez karbon vergisi darbe vuracak. Türkiye, bu yeni rekabet dönemine de gecikiyor” dedi. CHP’li Ateş, AB’nin iklim değişikliğiyle mücadelede 2005 yılında karbon ücretleri üzerinden şirketlerin atmosfere salacakları emisyonları sınırladığı ETS’yi  1 Ekim 2023 itibarıyla altı sektörde (çimento, demir-çelik, alüminyum, gübre, hidrojen ve elektrik) ithal malları kapsayacak şekilde genişlettiğini hatırlattı.

13 MİLYAR DOLARLIK İHRACAT RİSK ALTINDA

Yeni dönemin kritik olup ‘sınırda karbon’ düzenlemesinin Türkiye’nin ihracatının 13 milyar dolarlık kısmını kapsadığını belirten Ateş, şöyle konuştu: “Düzenleme kapsamında AB ithalatçıları için karbon takibi yükümlülüğü başladı. İthalatçı, Türk firmasına ürününün karbon salım tutarını sorup bunu raporlayacak. Bakanlık ülkemizde tesis emisyonu raporlarını doğrulayan 9 akredite kuruluş olduğunu paylaştı ama halihazırda karbon ayak izini hesaplayan firma sayısını açıklamadı. Oysa Bakanlık da dile getiriyor: AB ithalatçısı cezalarla karşı karşıya kalmamak adına doğru veriyi sağlayabilecek ihracatçıyla çalışmayı seçecek. Emisyonlar için mali yükümlülük de 1 Ocak 2026 tarihinde başlayacak. Türkiye, Emisyon Ticaret Sistemi’ni kurmazsa karbon vergilerini AB toplayacak.”

SİSTEM TEK BAŞINA MALİYETTEN KURTARMAYACAK

CHP Milletvekili Ateş, ETS’nin kurulmasının da yeterli olmadığını söylerken, “Sistemin etkin işletilmesi yani doğru hedef belirlenmesi, şirketlerin emisyon ölçümünün ehil biçimde gerçekleştirilmesi, şirketler arasında haksız rekabet yaratılmaması gerekecek. Aksi halde Türk ihracatçı AB pazarında yüksek maliyetler ile karşı karşıya kalacak” diye konuştu.

Önde gelen pazarlarımızdan AB’de ‘sınırda karbon’ düzenlemesi kapsamında yaşanacak kayba karşı, ürünlerimizin taşıdığı karbon emisyonunu vergilendirmede gecikiliyor. Türkiye, kendi Emisyon Ticaret Sistemi’ni kurmazsa karbon vergilerini AB toplayacak. Oysa ulusal sistem ile ihracatçının bu karbon faturası düşebilir” dedi.

Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek’in, açıklanan ekonomik büyüme verisinde iç tüketimde zayıflamayla yatırım ve ihracat tarafında daha dengeli bir görünüme işaret ettiği açıklamasına değinen Ateş, şöyle konuştu:

“AKP hükümeti, yıllardır iç tüketimin pompalanmasıyla vatandaşın borçlandırılması üzerinden kaydedilen büyüme performansıyla övünüyordu.  Şimdilerde hanehalkının azalan harcamalarıyla büyüme kompozisyonunda iyileşme kaydedildiği öne sürülüyor. Bu süreçte altı çizilen ihracat hedeflerine yönelik olarak ise önlem alınmıyor. Türkiye, en büyük ihracat pazarı Avrupa Birliği’ne uyumlu emisyon ticaret sistemini halen kurabilmiş değil.”

TİCARET BAKANLIĞI NET YANITLAR VEREMEDİ

Ateş, “Bir soru önergesiyle Ticaret Bakanı Ömer Bolat’a ülkemizde AB’ye ihracatta karbon fiyatlamasını içerecek Emisyon Ticaret Sistemi’nin (ETS) ne zaman hayata geçirileceğini sorduk. Ancak net bir yanıt alamadık. OVP’de 2024 yılının ilk çeyreği denildi. Oysa AB’de fiyat rekabetçiliğine bu kez karbon vergisi darbe vuracak. Türkiye, bu yeni rekabet dönemine de gecikiyor” dedi. CHP’li Ateş, AB’nin iklim değişikliğiyle mücadelede 2005 yılında karbon ücretleri üzerinden şirketlerin atmosfere salacakları emisyonları sınırladığı ETS’yi  1 Ekim 2023 itibarıyla altı sektörde (çimento, demir-çelik, alüminyum, gübre, hidrojen ve elektrik) ithal malları kapsayacak şekilde genişlettiğini hatırlattı.

13 MİLYAR DOLARLIK İHRACAT RİSK ALTINDA

Yeni dönemin kritik olup ‘sınırda karbon’ düzenlemesinin Türkiye’nin ihracatının 13 milyar dolarlık kısmını kapsadığını belirten Ateş, şöyle konuştu: “Düzenleme kapsamında AB ithalatçıları için karbon takibi yükümlülüğü başladı. İthalatçı, Türk firmasına ürününün karbon salım tutarını sorup bunu raporlayacak. Bakanlık ülkemizde tesis emisyonu raporlarını doğrulayan 9 akredite kuruluş olduğunu paylaştı ama halihazırda karbon ayak izini hesaplayan firma sayısını açıklamadı. Oysa Bakanlık da dile getiriyor: AB ithalatçısı cezalarla karşı karşıya kalmamak adına doğru veriyi sağlayabilecek ihracatçıyla çalışmayı seçecek. Emisyonlar için mali yükümlülük de 1 Ocak 2026 tarihinde başlayacak. Türkiye, Emisyon Ticaret Sistemi’ni kurmazsa karbon vergilerini AB toplayacak.”

SİSTEM TEK BAŞINA MALİYETTEN KURTARMAYACAK

CHP Milletvekili Ateş, ETS’nin kurulmasının da yeterli olmadığını söylerken, “Sistemin etkin işletilmesi yani doğru hedef belirlenmesi, şirketlerin emisyon ölçümünün ehil biçimde gerçekleştirilmesi, şirketler arasında haksız rekabet yaratılmaması gerekecek. Aksi halde Türk ihracatçı AB pazarında yüksek maliyetler ile karşı karşıya kalacak” diye konuştu.