12.01.2025, 12:19

Saint Pierre Han

Galata. Batıda Azapkapı, Doğuda Kılıç Ali Paşa Camii, Güneyde Haliç ve Boğaz ile sınırlanmış kadim yerleşim alanı. Kuzey sınırı için Galata Kulesi referans alınır pek çok kaynakta. Gerçi 19. Yüzyıla kadar ayakta kalmayı başarabilmiş Galata surları kulenin hemen kuzeyinden geçermiş ama bana kalırsa Galata’nın gerçek kuzey sınırı için biraz daha yukarılara çıkıp Tünel’e ulaşmak gerekli.

Sınırlarını belirlemeye çalıştığım bu birkaç kilometrekarelik alan dinlerin kucaklaştığı yerdir bir anlamda. Camiler, Sinagoglar, Katolik, Gregoryen ve Ortodoks kiliseleri yan yana, kucak kucağa yer alırlar burada. Benzerini belki Kudüs’te bile görebilmenin mümkün olmadığı bir kucaklaşmadır bu.

Bölgede attığınız her adımda tarihin bir başka anı ile yüz yüze gelir, önünden geçtiğiniz her binaya dikkatle bakarsanız eğer pek çok yaşanmışlığı hissedersiniz benliğinizde.

Saint Pierre (1) Han da bu sözünü ettiğim binalardan biridir. Voyvoda caddesinden (Bu caddenin güncel adı bankalar Caddesidir) Şişhane’ye doğru çıkarken sağda Kamondo merdivenlerini görürsünüz. Özgün yapısı ile hemen dikkatinizi çeker. Çıkın o merdivenleri, Kart Çınar sokağına ulaşırsınız. Avusturya Lisesi’nin de bulunduğu sokaktır burası. Sözünü ettim bina da bu sokağın sonunda.

İnşa tarihi 1771 yani tam 254 yıllık bir bina. Öncesinde ahşap bir yapı varmış burada. Fransız Ticaret Ataşeliği tarafından kullanılan. Bir kısmından ofis, bir kısmından da lojman olarak yararlanılan bu ahşap bina 1770 yılında yanınca bu bina yapılmış. Yanan binanın da tarihte yeri var. Fransız Şair André Chénier orada doğmuş. Bu durumu belgeleyen bir metal plaka binanın dış cephesinde durmakta.

Burada André Chénierden biraz söz edelim. Fransız devriminin romantik şairi olarak tanımlanır. Kendisi

Sunay Akın şöyle bir cümle kurmuş onunla ilgili:

“André Chénier nin başı Pariste, göbeği İstanbulda kesildi.”

"İhtilal Satürn(2) gibidir, kendi evlatlarını yer." Fransız devriminin ünlü figürlerinden Danton’a atfedilen bu sözler “Her devrim kendi çocuklarını yer” cümlesinin mehazını teşkil eder. Chénier de Fransız devriminin yediği çocuklarından biridir. Kralın idam edilmesini kabul etmediği için ölüme mahkûm edilmiştir. Aslında onun karşı çıktığı kralın idamından çok daha derinliği olan bir olgu idi. “Hiçbir suç ölüm cezasını gerektirecek kadar büyük değildir” cümlesi ona aittir. Bu cümleden de anlaşılabileceği gibi Chénier İnsanların yaşama hakkını savunuyor, idam cezasına karşı çıkıyordu. Kanımca son derece haklı ve insani bir duruştu sergilediği. Kendisinden savunma yapması istenildiğinde “sadece suçu olanlar savunma yaparlar” diyerek bu talebi reddetti.

İdam cezasının infazını beklerken bile şiir yazıyordu hücresinde.

düşünmeden kendimi, çürüyüp gideceğim,
bu karanlık çukurda
benim de kaderim bu! orada bekleyeceğim
alışalım unutmaya
ölüm uykusuyla kapanacak ah gözlerim
gideceğim bir anda
son şiirlerim bunlar benim

dört duvar arasında.

Chénier’nin son mısralarına yer verdim yukarıda. Şairin bunları ağaç yapraklarına yazıp kendisini hücresinde ziyaret edenler vasıtası ile hapishane dışına çıkarttığı söylenir. Bir söylence daha var onunla ilgili. Giyotin başına inmeden önce savunduğu fikirlerden vaz geçmesi istenir. Vazgeçtiğini söylerse infaz edilmeyecektir. Reddeder bu teklifi. Eli ile başına dokunup “Daha bu kafanın içinde çok şey vardı” diye bağırır. Son cümlesi olur bu. Giyotin iner başına Henüz otuz iki yaşındadır bu sırada.

İşte böyle bir insanın doğduğu yerdir Saint Pierre han inşa edilmeden önce onun yerinde bulunan ahşap bina. Bana kalırsa İstanbul övünmeli bu yiğit insanla

Saint Pierre Han'a dönecek olursak eğer, binada çok önemli kurumların faaliyet göstermiş olduğunu söyleyebiliriz. Önce Fransız Ticaret Ataşeliği sonrasında Osmanlı Bankası Genel Müdürlük binasıdır burası tam otuz yedi yıl boyunca. Ardından İtalyan Ticaret Ataşeliği ve İstanbul Barosu da burada faaliyet göstermiş. Sanayi-i Nefise mektebinin (Güzel Sanatlar Akademisi) mimarlık bölümü kurucusu ve ilk hocası Vallaury de ofisini taşımış buraya.

İşte böyle bir bina sözünü ettiğim. Mimari özelliklerini bilmem. Bilmem de bu kadar yaşanmışlığı barındıran bir binaya değer verilmesi gerektiğini bilirim elbet.

Yirmi birinci yüzyılın ilk 10 yıllık diliminde torna atölyelerinin, metal işleme işliklerinin mekânı olmuş, bakımsızlıktan her yanı dökülmeye başlamış adeta yok olmaya terk edilmişti. Kimse bu binanın öneminin farkına varmıyor, tesadüfen önünden geçenler ise kafalarını kaldırıp bakmıyorlardı bile.

Avusturya Lisesi mezunu bir arkadaşım var. Ben yaşlarda. Sekiz yıl boyunca hemen her gün girdiği bu sokakta böyle bir yapının bulunduğunu henüz birkaç yıl önce benden öğrenmişti. Maalesef.

Yakın geçmişte Bahçeşehir Üniversitesi sahip çıktı buraya. Elden geçirip “Güzel Sanatlar Fakültesi” yapmak niyeti ile. İBB de destek vermiş bu çalışmaya. Geçenlerde gittim. Üç yıl önce başlamış olan restorasyon çalışmasının çok ağır ilerlediğini farkettim. Bu ağır ilerlemenin nedenleri hakkında bir yorum yapmak istemiyorum. İBB ve Bahçeşehir Üniversitesi tarafından başlatılan bu güzel girişimin başarılı bir biçimde sonuçlandığını görebilme arzusunda olduğumu belirtmekle yetineyim şimdilik.

  1. Saint Pierre İsa’nın 12 havarisinden biri Uzun Yıllar Hatay çevresinde yaşamış ve Hristiyanlığı yaymıştır. Saint Petrus adı ile de bilinir. Katolik inancına göre İsa’nın vekili ve ilk Papa olarak kabul edilir. Ortodoks Süryani inancına göre ise Doğu Kilisesi’nin kurucusudur. Antakya yakınlarında gizli toplantılar yapmak için yararlanmış olduğu mağara ilk Hristiyan kiliselerinden biri olarak kabul edilmektedir.
  2. Satürn, Yunan mitolojisindeki titanlardan biri olan Cronos’un Roma İmparatorluğundaki adıdır. Efsaneye göre Satürn, çocuklarının kendisini devirip tahtını ele geçireceği korkusuyla doğan her çocuğunu yemektedir. Bu korkusuna rağmen karısı Rhea'nın kendisinden gizli olarak doğurduğu Zeus babasını alt ederek yerini almıştır.
Yorumlar (2)
İ Öztel 1 ay önce
Güzel bilgiler. Teşekkürler.
Hakkı Taşdemir 1 ay önce
İ Öztel yorumunuz için teşekkürler
Puan Durumu
Takımlar O P
1. Galatasaray 21 57
2. Fenerbahçe 22 54
3. Samsunspor 22 43
4. Eyüpspor 22 39
5. Göztepe 22 35
6. Beşiktaş 21 35
7. Başakşehir 22 33
8. Kasımpaşa 22 31
9. Trabzonspor 21 29
10. Alanyaspor 22 28
11. Rizespor 22 27
12. Gaziantep FK 21 26
13. Antalyaspor 22 26
14. Konyaspor 22 24
15. Sivasspor 22 23
16. Kayserispor 21 20
17. Bodrum FK 22 17
18. Hatayspor 22 10
19. A.Demirspor 21 5
Takımlar O P
1. Kocaelispor 24 51
2. Karagümrük 23 42
3. Gençlerbirliği 24 40
4. Erzurumspor 24 40
5. Ahlatçı Çorum FK 24 38
6. Keçiörengücü 24 37
7. Bandırmaspor 24 37
8. İstanbulspor 23 36
9. Esenler Erokspor 24 34
10. Amed Sportif 24 34
11. Boluspor 23 33
12. Pendikspor 23 33
13. Ümraniye 23 32
14. Ankaragücü 23 30
15. Sakaryaspor 23 30
16. Manisa FK 24 30
17. Igdir FK 24 29
18. Şanlıurfaspor 23 28
19. Adanaspor 24 19
20. Yeni Malatyaspor 24 -21
Takımlar O P
1. Liverpool 24 57
2. Arsenal 24 50
3. Nottingham Forest 24 47
4. Chelsea 24 43
5. M.City 24 41
6. Newcastle 24 41
7. Bournemouth 24 40
8. Aston Villa 24 37
9. Fulham 24 36
10. Brighton 24 34
11. Brentford 24 31
12. Crystal Palace 24 30
13. M. United 24 29
14. Tottenham 24 27
15. Everton 24 27
16. West Ham United 24 27
17. Wolves 24 19
18. Leicester City 24 17
19. Ipswich Town 24 16
20. Southampton 24 9
Takımlar O P
1. Real Madrid 23 50
2. Atletico Madrid 23 49
3. Barcelona 23 48
4. Athletic Bilbao 23 44
5. Villarreal 23 40
6. Rayo Vallecano 23 35
7. Real Sociedad 23 31
8. Girona 23 31
9. Osasuna 23 31
10. Mallorca 23 31
11. Real Betis 23 29
12. Celta Vigo 23 28
13. Sevilla 23 28
14. Getafe 23 27
15. Las Palmas 23 23
16. Espanyol 23 23
17. Leganes 23 23
18. Valencia 23 22
19. Deportivo Alaves 23 21
20. Real Valladolid 23 15