02.02.2025, 12:56

Sakallı Celal ya da Kitapsız Filozof

Bugün çok renkli bir kişilik yazı konumuz. Sakallı Celal

Önce onun telaffuz ettiği birkaç cümle ile başlayalım kendisini tanımaya:

“Meşrutiyet ilan ettik olmadı, Cumhuriyet’i getirdik yine olmadı, bir de ciddiyeti denesek, ne dersin”

“Memlekete hizmet etmek istiyorsan, bunu kimseye duyurmadan, belli etmeden yapacaksın. Aksi halde, ne yapar eder engellemeye çalışırlar. .. “

“Bastonumu soksam yeşertecek kadar verimli bu Anadolu toprağından, üzerinde yaşayan insanların karnını doyuracak kadar ürün alamamayı başardığımız için ne kadar alkışlansak yeridir”

"Bu kadar cehalet ancak tahsille mümkün olur."

"Bu ülkede ilgililer bilgisiz, bilgililer de ilgisizdir." (İlgiliyi « yetkili, ilgisizi de

« yetkisiz » yerine kullanmış bu cümlesinde.

"Türkiye'de aydın geçinenler Doğu'ya doğru seyreden bir geminin güvertesinde Batı yönünde koşturarak Batılılaştıklarını sanırlar."

Her biri derin bir birikimden damıtılmış sözler değil mi?

İstanbul’da dünyaya gelmiş 1886 yılında. Paşa çocuğudur aslında. Osmanlı’da nazırlık yapmış bir paşanın çocuğu. Ama paşa çocuğu gibi yaşamamış işte.

Sultani ‘de (Galatasaray Lisesi) öğrenci iken gayet iyi imiş Fransızcası. Komünist Manifesto’yu, Felsefenin Sefaleti’ni okumuş Fransızca versiyonlarından. Etkilenmiş besbelli. Mezuniyet sonrasında bir dönem öğretmenlik yapmış okulda. Ders aralarında cüzdanını kürsüye koyup açık bırakarak çıkarmış sınıftan. İhtiyacı olanlar alsın diye. Bu davranışı pek hoş karşılanmamış. Sanırım bazı şikayetler de olmuş ki ayrılmak zorunda kalmış görevinden.

Galatasaray’da Öğretmenlik yaptığı dönemde Nazım Hikmet de ondan feyz alanlardandır. Üsküp’te bir okulda Fransızca hocalığı yaparken oradan da atılır. Gerekçe mi? Öğrencilere futbol oynamayı öğretmiş. Malum futbol topu Hz. Hüseyin’in başını temsil eder. Üsküplü yobazlar da onun başını yemişler işte bu nedenle. Öğretmen olarak nereye gitse dikiş tutturamamış. Her gittiği yerde aykırı bulunmuş davranışları. Bana kalırsa tüm eylemleri aslında haklı ve toplumda yer etmiş olumsuz yargılara bir isyanı temsil eder. Örneğin görev yaptığı bir okulun lağımı taşmış ilgilenen olmayınca kendisi açmıştır lağımı. Bu davranışı ile de görevden el çektirilmiştir.

Öğretmenlikten el çektirilince değişik işlerde çalışmış. Aydın’da kurulu bir fabrikada görev yaptığı bir sırada hasta bir işçi ve fakir bir köylü ile maaşını paylaştığı için komünist diye şikâyet edilmiş ve takibata uğramıştır. Polis evini basar ve evde belge arar. Bulamayınca da sorar “nerede komünist belgeler?” Sakallı Celal’in verdiği yanıt ders niteliğindedir eli ile kafasını gösterir “işte burada”

İşsiz kaldığı bir dönemde bir gemiye tayfa yazılmış. Gemideki bir eğlence gecesinde içkinin de etkisi ile olacak Lamartine’in bir şirini ezbere okuyunca kimliği açığa çıkmış ve işinden olmuş.

Değişik işlerde çalışarak tamamlamış ömrünü. İstanbul’da yaşadığı sürelerde Galatasaray Lisesinden öğrencisi olan Kazım Taşkent’in, Doğan apartmanının çatısında kendisine tahsis etmiş olduğu hizmetçi odalarından birinde yaşamış

Evini sık sık polis basarmış. Bu baskınlardan birinde polis duvardaki Marx portresini sormuş

- Bu kim?

Yanıt hazır

- Rahmetli babam

Bir komünisttir o, örgütlü değil bağımsız bir komünist. Neden örgütlü olmamış? diye sorarım zaman zaman

Galatasaray’daki müdürü Tevfik Fikret’in "Hak bellediğin bir yola yalnız gideceksin" dizesinden mi etkilenmiş? Bilemem.

Örgütsüz de olsa bir komünist olduğu için sık sık başı derde girmiş kolluk güçleri ile. Her seferinde kurtulmuş bir biçimde.

Kitapsız filozof derler onun için. Kitabı yoktur ama hakkında yazılmış bir kitap var. İki yıl önce yitirdiğimiz gazeteci yazar Orhan Karaveli bir kitap yazmış onun hakkında. Pek çok detay içeren güzel bir araştırma bu.

“Sakallı Celal, Bir 'Bilinmeyen Ünlünün Yaşam Öyküsü"

“Özgür kalabilmek için her şeyini feda edebilen bir aydın” olarak tanımlamış Orhan Karaveli onu. Ne kadar güzel bir tanım.

Bu kitap dışında pek çok makaleye de konu olmuş.

Yazılı eseri yok. Ancak çok insan yetiştirmiş. Dolayısı ile eseri çok.

6 Haziran 1962 de terk etti dünyamızı. 8 Haziran’da Galatasaray Lisesinde yapılan toplantıdan sonra kaldırılmış cenazesi. Aşiyan ’da gömülüdür.

Fırsat buldukça ziyaret ederim mezarını.

Mezar taşında şöyle yazar:

“Celal YALINIZ” (Soyadı yasası çıktıktan sonra yalınız soyadını almış)

“Bağban Bir Gül İçin Bin Hare Hizmetkar Olur”

Çiçekler örtüsü olsun her daim.

Yorumlar (1)
zeki izci 1 hafta önce
Hakkı sana helal, sana da rahmet olsun celal
Puan Durumu
Takımlar O P
1. Galatasaray 21 57
2. Fenerbahçe 22 54
3. Samsunspor 22 43
4. Eyüpspor 21 39
5. Beşiktaş 21 35
6. Göztepe 21 34
7. Başakşehir 22 33
8. Kasımpaşa 22 31
9. Alanyaspor 22 28
10. Rizespor 22 27
11. Trabzonspor 20 26
12. Gaziantep FK 21 26
13. Antalyaspor 22 26
14. Konyaspor 22 24
15. Sivasspor 22 23
16. Kayserispor 21 20
17. Bodrum FK 21 16
18. Hatayspor 22 10
19. A.Demirspor 21 5
Takımlar O P
1. Kocaelispor 23 48
2. Karagümrük 23 42
3. Erzurumspor 23 40
4. Gençlerbirliği 23 37
5. Bandırmaspor 23 37
6. İstanbulspor 23 36
7. Ahlatçı Çorum FK 23 35
8. Keçiörengücü 23 34
9. Boluspor 23 33
10. Pendikspor 23 33
11. Ümraniye 23 32
12. Esenler Erokspor 23 31
13. Amed Sportif 23 31
14. Ankaragücü 23 30
15. Manisa FK 23 30
16. Sakaryaspor 23 30
17. Igdir FK 23 29
18. Şanlıurfaspor 23 28
19. Adanaspor 23 19
20. Yeni Malatyaspor 23 -21
Takımlar O P
1. Liverpool 23 56
2. Arsenal 24 50
3. Nottingham Forest 24 47
4. Chelsea 24 43
5. M.City 24 41
6. Newcastle 24 41
7. Bournemouth 24 40
8. Aston Villa 24 37
9. Fulham 24 36
10. Brighton 24 34
11. Brentford 24 31
12. Crystal Palace 24 30
13. M. United 24 29
14. Tottenham 24 27
15. West Ham United 24 27
16. Everton 23 26
17. Wolves 24 19
18. Leicester City 24 17
19. Ipswich Town 24 16
20. Southampton 24 9
Takımlar O P
1. Real Madrid 23 50
2. Atletico Madrid 23 49
3. Barcelona 23 48
4. Athletic Bilbao 23 44
5. Villarreal 23 40
6. Rayo Vallecano 23 35
7. Real Sociedad 23 31
8. Girona 23 31
9. Osasuna 22 30
10. Mallorca 22 30
11. Real Betis 23 29
12. Celta Vigo 23 28
13. Sevilla 23 28
14. Getafe 23 27
15. Las Palmas 23 23
16. Espanyol 23 23
17. Leganes 23 23
18. Valencia 23 22
19. Deportivo Alaves 23 21
20. Real Valladolid 23 15